Um Zellem nummer 23 - 2025
In augustus 2025 is de 23e uitgave verschenen van “Um Zellem”, het tijdschrift van Oudheidkundige Vereniging Salehem in samenwerking met museum Smedekinck in Zelhem met mooie verhalen over Zelhem, Halle en omstreken. Bij leden van Salehem wordt het blad thuisbezorgd. Niet-leden kunnen Um Zellem voor 5 euro bestellen bij de Read Shop (0314-200203) en via www.salehem.nl.
Um Zellem is een historisch tijdschrift dat gewijd is aan het documenteren en delen van de rijke geschiedenis en culturele erfgoed van Zelhem en de omliggende regio. Met informatieve artikelen en boeiende verhalen biedt Um Zellem lezers de mogelijkheid om een diepgaand begrip te krijgen van het verleden van de gemeenschap en de mensen die het hebben gevormd.
Um Zellem brengt lokale geschiedenis tot leven in de nieuwste editie en biedt weer een schat aan lokale geschiedenis.
De nieuwe Um Zellem zit vol ontdekkingen en verhalen
Van een 18e-eeuwse ‘princes’ uit Velswijk tot het ‘rotte-ei-pannenkoeken’-incident bij een zomerkamp
Welke jeugdherinneringen zitten achter nachtspelen in de Slangenburg, liefdes op de knapen- en meisjesverenigingen en het beroemde ‘rotte-ei-pannenkoeken’-incident? Wie was de mysterieuze ‘Princes van de Braak’? Hoe leidde een toevallige ontmoeting op de begraafplaats tot een vergeten emigratieverhaal? De nieuwste Um Zellem brengt historische speurtochten én persoonlijke verhalen samen.
Het openingsartikel van Henk Wentink duikt in de wereld van de knapen- en meisjesverenigingn in Zelhem en Halle, stevig geworteld in de christelijke traditie. Na de zondagsschool stapte je bijna automatisch over naar de jongelingsvereniging. De avonden bestonden uit spel, Bijbellezen, toneel en uitwisselingen met andere dorpen. Het hoogtepunt was vaak het jaarfeest met korte toneelstukjes en een ‘Groot Stuk’ na de pauze, waarvoor de zaal tot de laatste stoel gevuld was. De CJV-zomerkampen, ooit opgezet als samenwerking tussen clubs in Zelhem, Halle en Hengelo, bestaan nog steeds en trekken jaarlijks vele tientallen jongeren. De herinneringen variëren van geïmproviseerde toiletten en stormschade in Winterswijk tot de pannenkoeken met één bedorven ei, die toch smakelijk werden opgegeten.
Daarna volgt de speurtocht naar de ‘Princes van de Braak’, een vrouw met drie onwettige kinderen in de achttiende eeuw, woonachtig op een boerderij in Velswijk. Haar bijnaam, én die van andere ‘buitenbeentjes’ die er woonden, blijft tot op heden een raadsel.
In de rubriek Oude ambachten staat de bakker centraal. Van houtgestookte bakhuisjes in het buitengebied, zoals bij museum Smedekinck, tot moderne ovens die duizenden broden per uur produceren. Bakkers vertellen over het vakmanschap van toen, het werken met desem, en de veranderingen in het bakkersleven. Ook Bakkerij Scholten in de Smidsstraat laat zien dat dit ambacht nog springlevend is.
Augustus/september was het jaargetijde waarin de oogst uit de moestuin steriel werd verwerkt tot voedselvoorraad voor de winter. Het dialectverhaal is deze keer daarom gewijd aan het wecken. Een onmisbaar maar ‘nooddrufteg wark’, zoveel wordt wel duidelijk.
Jan Saalmink beschrijft hoe een ontmoeting op de Zelhemse begraafplaats met een Canadees echtpaar leidde tot het verhaal van de familie Van der Deen. In 1958 emigreerden zij naar Ontario, Canada, op zoek naar een beter bestaan. Bijna stapten ze in het vliegtuig dat kort daarna verongelukte, een gebeurtenis die hun leven voorgoed had kunnen veranderen.
Ook de missionaris Ludger krijgt aandacht. Hij verspreide het christendom in de 8e eeuw in Zelhem, stichtte er een kerkje en liet zo zijn sporen na in de Achterhoek. Zijn beeld, samen met metgezel Bernlef, staat sinds begin 2025 bij het Ludger-kerkje en vormt het vertrekpunt voor een interactieve presentatie in het museum. Zo is er in en om het museum veel informatie over de persoon van Ludger te ontdekken.
De boekbesprekingen voeren langs kruidenvrouw Christina Poppinck uit Emmerik, die banden had met Zelhem, de grensbataljons in de Achterhoek aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog, en het onderduikverhaal van huisarts Isaak Cohen in Halle.
Tot slot zet Um Zellem vrijwilligers Anton en Annie Maalderink in het zonnetje en eindigt met het korte, krachtige gedicht Eigen weg van Thea Onnink-Stronks, over veerkracht in moeilijke tijden.
Voor meer informatie over het tijdschrift en hoe u exemplaren kunt verkrijgen, kunt u contact opnemen met de redactie ().
Um Zellem nr. 23 is verkrijgbaar bij de Read Shop in Zelhem (Magnoliaweg 1b) en museum Smedekinck. Of bestel deze via de website van Oudheidkundige vereniging Salehem.
Blijf op de hoogte van het laatste nieuws van Oudheidkundige vereniging Salehem en museum Smedekinck en bekijk welke activiteiten er op stapel staan.
